Ví dụ 1: - Bài tập:
Viết đoạn văn ngắn, tóm tắt “ Chuyện người con gái Nam
Xương” của Nguyễn Dữ.
- Đoạn văn
minh hoạ:
Vũ Thị Thiết quê ở Nam Xương là người con gái thuỳ mị
nết na, xinh đẹp được Trương Sinh cưới về làm vợ. Trương Sinh là con nhà khá
giả, ít học lại có tính đa nghi. Cuộc sống gia đình đang êm ấm thì chàng Trương
phải đi lính. Ở nhà, ít lâu sau, Vũ Nương sinh con trai và đặt tên là Đản. Bà
mẹ Trương Sinh vì nhớ con mà sinh bệnh, Vũ Nương hết lòng chăm sóc, thuốc thang
nhưng bà không qua khỏi. Năm sau, Trương Sinh trở về, bé Đản không chịu nhận
chàng là cha mà một mực nói cha Đản buổi tối mới đến. Trương Sinh nghi ngờ vợ,
mắng nhiếc, đuổi Vũ Nương đi. Vũ Nương oan ức nên gieo mình xuống sông Hoàng
Giang tự vẫn. Một đêm dười ngọn đèn dầu, bé Đản chỉ bóng Trương Sinh bảo đó là
cha. Trương Sinh tỉnh ngộ, thấn nỗi oan của vợ nhưng chuyện đã quá muộn. Vũ
Nương trẫm mình nhưng được các nàng tiên dưới thuỷ cung cứu sống, nàng ở trong
cung điện của Linh Phi. Một lần Linh Phi mở tiệc khoản đãi Phan Lang (người
cùng làng với Vũ Nương, là ân nhân của Linh Phi bị chết đuối được Linh Phi cứu sống), trong bữa tiệc, tình cờ
Phan Lang nhận ra Vũ Nương. Vũ Nương bày tỏ nỗi oan khuất và nàng nhờ họ Phan
gửi cho chồng chiếc thoa vàng làm tin, mong chồng lập đàn giải oan cho mình.
Trương Sinh tin lời, lập đàn giải oan cho vợ, Vũ Nương hiện lên giưã dòng sông
trong khung cảnh lộng lẫy, rực rỡ cờ hoa. Nhưng nàng chỉ hiện lên trong chốc
lát, nói với chồng mấy lời từ biệt “ Xin
đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa” rồi biến mất.
Ví dụ 2:- Bài tập: Tóm tắt đoạn trích “ Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng bằng một đoạn văn ngắn, có sử
dụng thành phần biệt lập (gạch chân câu có thành phần biệt lập).
-
Đoạn văn minh hoạ:
Ông Sáu, một cán bộ cách mạng, sau tám năm đi xa giờ
mới được về thăm nhà, thăm con gái tám tuổi từ ngày sinh chưa một lần được gặp
ba. Ông vô cùng hồi hộp, xúc động khi
gặp con, nhưng bé Thu - con ông - lại sợ hãi bỏ chạy. Trong ba ngày
nghỉ phép ở nhà. Ông dành tất cả tình yêu thương, gần gũi, chăm sóc con bế,
nhưng con bé xa lánh, lạnh nhạt, khước từ mọi cử chỉ yêu thương của ông và nó
nhất định không gọi ông là cha. Một lần trong bữa ăn ông gắp cho nó một miếng
trứng cá rất ngon, nó bất ngờ hất tung ra mâm. Giận quá, ông Sáu phát vào mông
con, con bé bỏ sang bà ngoại. Được bà ngoại giải thích về vết thẹo, con bé mới
hiểu rằng ông Sáu đích thị là cha nó. Nó trở về, đó cũng là ngày cuối cùng ông
Sáu phải lên đường. lúc chia tay, ông Sáu chỉ khẽ chào con, vì sợ nó bỏ chạy.
Không ngờ đúng lúc ấy, tình cha con trỗi dậy, bé thét lên gọi ba, ôm hôn ba,
bộc lộ tất cả tình yêu mãnh liệt của mình với ba. Khi chia tay con, ông Sáu hứa
sẽ mua một cây lược cho con. Ông Sáu không ra Bắc tập kết mà ở lại rừng hoạt
động cách mạng. Ông luôn nhớ về con, hối hận vì đánh con. Một lần ông bắt được
khúc ngà, ông tỉ mỉ, kì công làm chiếc lược ngà cho con. Ông mong được gặp con,
nhưng ông chưa thực hiện được điều đó thì đã hi sinh trong một trận càn. Người bạn ông – ông Ba – hứa với ông
trước lúc ông ra đi, sẽ đưa chiếc lược đến tận tay bé Thu thay ông.
Ví dụ 3: Bài tập: Tóm tắt truỵên ngắn “ Làng” của Nguyễn Thành Long bằng một đoạn văn tổng phân hợp, trong
đó có sử dụng câu ghép.
-
Đoạn văn minh hoạ:
Nhân vật ông
Hai tiêu biểu cho những người nông dân thời kì đầu kháng chiến chống Pháp có sự
chuyển biến mới trong nhận thức và tình cảm: tình yêu làng quê gắn bó với tình
yêu đất nước và tinh thần chiến đấu chống xâm lăng. Ông Hai là người làng Chợ Dầu ở Bắc Ninh. Ông tự
hào, kiêu hãnh về cái làng Chợ Dầu quê ông – cái gì cũng hơn hẳn các làng khác.
Ông mắc tật “ khoe làng” với mọi
người. Theo lệnh của uỷ ban kháng chiến, ông Hai phải đưa vợ con đi tản cư,
tránh những cuộc càn quét bất ngờ của giặc Pháp. Ở nơi tản cư, ông luôn nhớ tới
làng, mong muốn được trở về cùng du kích lập làng kháng chiến. Nghe tin làng
Chợ Dầu làm “ Việt gian” theo giặc,
ông Hai đau đớn, phẫn nộ và tủi nhục, không dám gặp ai, nhìn ai. Ông rơi vào
tâm trạng đầy mâu thuẫn: vừa yêu thương, vừa căm giận, vừa tin tưởng, vừa ngờ
vực. Được chủ tịch xã thông báo dân làng Chợ Dầu vẫn bền gan chiến đấu chống
Pháp, ông Hai vui mừng khôn xiết, lại hớn hở đi khắp nơi cải chính tin đồn thất
thiệt và hết lời ca ngợi dân làng Chợ Dầu yêu nước. Ông Hai đã buồn vui, sướng
khổ, đã kiêu hãnh tự hào về làng Chợ Dầu quê hương ông. Đó chính là vẻ đẹp mới trong tâm hồn người nông dân thời kì kháng chiến
chống pháp đã được nhà văn kim Lân khám phá và thể hiện rất thành công.
Ví dụ 4: Bài tập: Tóm tắt ngắn gọn (không quá nửa trang giấy thi) tác
phẩm “ Bến quê” của nhà văn Nguyễn
Minh Châu bằng đoạn văn diễn dịch, trong đó có câu hỏi tu từ.
-
Đoạn văn minh hoạ:
“ Bến quê”
là truyện ngắn chứa đựng những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn trước
cuộc đời, thức tỉnh mọi người về những vẻ đẹp
và giá trị cao quý của những điều bình dị, gần gũi quanh ta. Nhân vật
trung tâm của tác phẩm là Nhĩ. Anh đã đi hầu hết các nơi trên thế giới, mấy năm
nay không may mắc phải căn bệnh hiểm nghèo nên phải sống nốt quãng đời còn lại
trên chiếc giường kê cạnh cửa sổ, trông ra bến sông. Chính vào thời điểm ấy,
anh đã phát hiện ra vẻ đẹp của những gì gần gũi xung quanh: vẻ đẹp của nơi bến quê thân thuộc. Nhĩ khao khát được
một lần đặt chân lên bờ bãi bên kia sông, mảnh đất giờ đây đã trở nên xa xôi
đối với anh. Anh đành nhờ con trai thực hiện giúp mình ước muốn ấy nhưng con
trai anh lại quá vô tình, không hiểu được ý định của bố. Nhĩ sợ con sẽ lỡ mất
chuyến đò ngang duy nhất trong ngày. Từ trong cửa sổ nhìn ra, Nhĩ nhìn thấy
cảnh vật thiên nhiên thật đẹp. Anh say mê thưởng thức như mới được nhìn thấy
lần đầu. Khi sắp giã biệt cuộc đời, Nhĩ mới thấy thấm thía về phẩm chất tốt
đẹp, dung dị của người vợ hiền thục, tần tảo, giàu đức hi sinh. Anh nhận ra
rằng gia đình có vai trò rất lớn đối với con người và là nơi nương tựa đáng tin
cậy nhất. Anh cũng nhận ra rằng mọi người xung quanh ta dù là những em bé hay
người già đã về hưu đều đáng yêu, đáng quý bởi họ luôn có tấm lòng nhân ái “ thương người như thể thương thân”. Và, phải chăng cũng với sự chiêm nghiệm của
mình, anh đã nhận ra rằng người ta thường dễ bỏ qua những giá trị bền vững và
sâu sắc của cuộc sống, lúc thức tỉnh thì đã quá muộn?
Mô hình cấu trúc đoạn văn: Đoạn diễn dịch.
Câu mở đầu là câu chủ đề đoạn, nêu ý khái quát, giới
thiệu chủ đề của truyện ngắn “ Bến quê”.
Các câu sau khai triển: tóm tắt theo các sự kiện chính
để làm rõ chủ đề của tác phẩm.
Câu cuối cùng là câu hỏi
tu từ.
Luyện tập:
- Viết đoạn tổng phân hợp, có sử dụng hai phép
liên kết: tóm tắt tác phẩm “ Truyện Kiều”
của thi hào Nguyễn Du (không qua nửa trang giấy thi).
- Tóm tắt ngắn gọn (không
quá nửa trang giấy thi) về tác phẩm “ Chuyện
người con gái Nam Xương” của nhà văn Nguyễn Dữ bằng đoạn văn tổng phân hợp,
có sử dụng một câu hỏi tu từ.
- Tóm tắt ngắn gọn (không
quá nửa trang giấy thi) tác phẩm “ Chuyện
cũ trong phủ Chúa Trịnh” của nhà văn bằng đoạn văn quy nạp, có sử dụng câu
ghép.
-Tóm tắt ngắn gọn (không
quá nửa trang giấy thi) tác phẩm “ Hoàng
Lê nhất thống chí ” của Ngô gia văn phái bằng đoạn văn quy nạp.
- Giới thiệu ngắn gọn
(không quá nửa trang giấy thi) về tác phẩm “ Lặng lẽ Sa Pa” của nhà văn Nguyễn Thành Long bằng một đoạn văn có
sử dụng phép thế bằng một đoạn văn có sử dụng phép nối.
- Tóm tắt ngắn gọn (không
quá nửa trang giấy thi) tác phẩm “ Bến
quê” của nhà văn Nguyễn Minh Châu bằng đoạn văn diễn dịch, trong đó có câu
hỏi tu từ.
- Tóm tắt ngắn gọn (không
quá nửa trang giấy thi) tác phẩm “ Những
ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê bằng đoạn văn tổng phân hợp, có
sử dụng phép nối.
.jpg)
.jpg)
