Đề Văn vào 10: Viếng lăng Bác (Viễn Phương) và Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng)

ĐÁP ÁN  

Phần I (7 điểm ):  Bằng hiểu biết về Viếng lăng Bác của Viễn Phương, em hãy:

1. Phân tích ý nghĩa hình ảnh hàng tre :

 Vào lăng viếng Bác Hồ, nhà thơ đã gặp hình ảnh hàng tre - một hình ảnh thực mà giàu ý nghĩa tượng trưng, biểu tượng

- Hàng tre bát ngát là hình ảnh thân thuộc của làng quê, đất nước Việt Nam gợi trong ta bao tình cảm thân thương, gần gũi

- Hàng tre xanh xanh Việt Nam đã trở thành một biểu tượng của dân tộc Việt Nam về sức sống bền bỉ kiên cường về khả năng đoàn kết, và sự kiên trung.

-  Cây tre đứng thẳng hàng trong bão táp mang ý nghĩa biểu tượng cho sự kiên cường, bất khuất của dân tộc trước thăng trầm lịch sử.

2. Viết một đoạn văn 10 câu phân tích khổ thơ thứ hai của bài theo kiểu diễn dịch có sử dụng phép lặp và một câu ghép ? ( gạch chân những yếu tố  đó)

* Đây là những câu hỏi trọng điểm để kiểm tra khả năng  nhiều mặt :

- Kiến thức cơ bản, cụ thể của tác phẩm, về một khổ thơ

- Kỹ năng diễn đạt, phân tích và dựng đoạn văn

- Kỹ năng vận dụng kiến thức ngữ pháp : phép lặp để liên kết câu, câu ghép

* Các bước tiến hành

- Xác định kiến thức cơ bản của câu hỏi yêu cầu cho nội dung phân tích khổ thơ trong 10 câu

+ Nội dung khái quát  của khổ : Cảm xúc của nhà thơ khi ngắm nhìn dòng người vào viếng lăng Bác.

+ Các ý cần có :

• Cặp hình ảnh thực và ẩn dụ sóng đôi đã khẳng định công lao của Bác Hồ đối với dân tộc Việt Nam

  Mặt trời đi qua trên lăng là hình ảnh thực của vũ trụ- mặt trời mang sự sống đến cho vạn vật trên trái đất đã làm sâu sắc hơn ý nghĩa cho hình ảnh ẩn dụ ở câu thơ sau

   Mặt trời trong lăng là hình ảnh ẩn dụ giàu ý nghĩa ; Bác Hồ là mặt trời của dân tộc Việt Nam - Người đã mang sự sống đến cho dân tộc ta. Câu thơ vừa làm nổi bật sự vĩ đại của Bác vừa thể hiện lòng tôn kính của đân tộc Việt Nam đối với Bác kính yêu.

 • “Dòng người đi trong thương nhớ” là hình ảnh thực làm rõ nghĩa cho hình ảnh ẩn dụ đẹp đầy sáng tạo của nhà thơ. Dòng người bất tận ngày ngày vào viếng lăng Bác là tràng hoa kết bằng nỗi thương nhớ, thành kính của nhà thơ của người đân Việt Nam kính dâng lên vị cha già muôn vàn kính yêu.

- Mỗi ý trên có thể triển khai thành bốn đến năm câu

- Câu khái quát mở đoạn : sử dụng ý khái quát đã nêu ở trên

- Tạo câu theo yêu cầu về ngữ pháp :

+ Phép lặp để liên kết câu : sử dụng hình ảnh “mặt trời ” ở hai câu liên tiếp nhau để liên kết câu

+ Câu ghép : có thể dồn hai câu đơn để tạo câu ghép theo ý chủ quan.

- Kết nối các câu thành đoạn văn và tiến hành sửa chữa dể hoàn chỉnh đoạn văn.

3. Nhận xét về giọng điệu và tác dụng của nó trong bài thơ :

  Cảm hứng bao trùm Viếng lăng Bác là niềm xúc động thiêng liêng, thành kính và lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác. Cảm hứng ấy đã chi phối giọng điệu bài thơ : thành kính, trang nghiêm và suy tư, trầm lắng.

- Giọng thành kính, trang nghiêm phù hợp với không khí thiêng liêng ở lăng, nơi yên nghỉ của vị lãnh tụ.

- Giọng điệu thành kính, trang nghiêm sâu lắng, tha thiết rất phù hợp để thể hiện tâm trạng xúc động của nhà thơ và chúng ta khi vào viếng lăng Bác

- Giọng suy tư, trầm lắng rất phù hợp để thể hiện cảm xúc chủ đạo của bài thơ : nỗi đau xót khi phải đối diện với thực tế là Bác Hồ đã qua đời , lẫn niềm tự hào khi nghĩ về bác bất diệt, trường tồn cùng đất trời.

Phần II ( 3 điểm )

    Bằng hiểu biết về Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng, em hãy cho biết :

1. Chủ đề, nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm :

* Chủ đề :  Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng đã thể hiện rất cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp tronng cảnh ngộ éo le của chiến tranh.

* Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm :

- Truyện đã thể hiện tình cha con sâu sắc của hai cha con ông Sáu qua tình huống đặc sắc : Hai cha con gặp nhau sau 8 năm xa cách, nhưng thật trớ trêu là bé Thu không nhận cha. đến khi em nhận cha và biểu lộ tình cảm thắm thiết  thì ông sáu lại phải lên đường đi chiến đấu.

- Nghệ thuật trần thuật : nhân vật kể chuyện thích hợp. Người kể chuyện là bạn thân của ông Sáu- là người chứng kiến và bày tỏ sự đồng cảm chia sẻ với nhân vật, người kể chuyện chủ động xen vào những bình luận, suy nghĩ

- Miêu tả diễn biến tâm trạng của hai cha con ông Sáu rất sinh động góp phần thể hiện tính cách nhân vật. Đặc biệt là diễn biến tâm trạng của bé Thu ở hai thời điểm cụ thể ( khi không nhận chavà khi nhận cha ).

2. Cảm nhận của em về  thái độ, hành động của bé Thu khi cô bé nhận cha của mình :

   Tình phụ tử - tình cảm thiêng liêng cao đẹp  của con người đã được nhà văn Nguyễn Quang Sáng thể hiện cảm động và vô cùng sinh động qua diễn biến tâm trạng, hành động của Thu trong khoảng thời gian ngắn ngủi, chia tay, tiễn người cha lên đường đi chiến đấu.

+ Khi đối diện với ông Sáu, “đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao”. Đó là đôi mắt chứa đầy tâm trạng , trong tâm hồn của cô gái bé bỏng đang xáo động biết bao tình cảm.

+ Tiếng gọi Ba vỡ oà từ sâu thẳm tâm hồn con bé. Tiếng gọi “ba” mà ông Sáu chờ đợi bao nhiêu năm đã cất lên từ tình cha con bị nén chặt trong tâm hồn bé bỏng thơ ngây của Thu.

+ Tình yêu cha của bé Thu được biểu hiện bằng một chuỗi hành động cuống quýt kế tiếp nhau, thật mạnh mẽ, hối hả có xen cả sự hối hận. Thu “chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó...hôn ba nó cùng khắp...hôn tóc, hôn cổ, hôn vai, hôn cả vết thẹo dài...chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, đôi vai bé nhỏ của nó run run”.