Đáp
án
Phần
I (7 điểm):
1.
Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật vốn là một
bài thơ. *Vậy có nhất thiết phải dùng từ bài thơ không : nhan đề tác phẩm viết
về những người lính lái xe quả cảm trên những ciếc xe không kính của Phạm tiến
Duật vẫn cần có hai chữ “bài thơ ”
- Bởi hai chữ ấy tạo
nên một nhan đề dài là
- Mà còn tạo nên sự tương phản giữa chất
thơ với hiện thực trần trụi của chiến tranh từ những chiếc xe biến dạng.
- Thể hiện cách khám hiện thực, phát hiện
chất thơ độc đáo của hồn thơ Phạm Tiến Duật.
*
Cho biết ý nghĩa nhan đề tác phẩm :
(xem phần đáp cho Câu hỏi tự luận
của tác phẩm)
2. Chép lại chính xác
hai khổ thơ cuối bài và chỉ ra những biện pháp tu từ mà tác giả sử dụng trong
khổ thơ đó :
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa
trời
Chung bát đũa nghĩa là gia
đình đấy
Võng mắc chông chênh đường
xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh
thêm
Không có kính rồi xe không
có đèn
Không có mui xe, thùng xe
có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một
trái tim
* Các biện
pháp tu từ :
- Điệp từ, ngữ : Lại
đi, lại đi
- Phép tu từ hoán dụ
: có một trái tim
- Hình ảnh
tượng trưng : trời xanh thêm
3. Trong Bài thơ về
tiểu đội xe không kính, nhà thơ Phạm Tiến Duật đã khắc hoạ được hình tượng
người chiến sĩ lái Trường Sơn sôi nổi, hiên ngang, dũng cảm.
Hãy triển khai nội dung trên thành một đoạn
văn nghị luận theo kiểu qui nạp có độ dài từ 12 đến 15 câu (sử dụng một câu
chứa lời dẫn trực tiếp và một câu bị động - gạch chân chúng).
* Đây là câu hỏi trọng điểm để kiểm tra khả
năng nhiều mặt :
- Kiến thức cơ bản
về hình tượng nghệ thuật chính của tác phẩm
- Kỹ năng huy động
kiến thức, diễn đạt và và dựng đoạn văn
- Xác định kiến thức
cơ bản cho nội dung phân tích khổ :
+ Nội dung khái
quát :
+ Các ý cần có :
• Những chiến sĩ lái
xe dũng cảm, coi thường hiểm nguy
+ Nói đến khó khăn
gian khổ bằng giọng điệu ngang tàng, sẵn sàng chấp nhận tất cả : không có
kính ừ thì có bụi
+ Nói đến công việc
gian khó trên những chiếc xe không kính bằng giọng thản thiên : chưa cần
thay lái trăm cây số nữa
• Những chiến sĩ lái
xe sôi nổi, tinh nghịch, hóm hỉnh luôn chan hoà trong tình đồng đội , đồng chí
+ Nguy hiểm vì phải
đối mặt với bom đạn, gian khổ vì phải lái những chiếc xe không kính nhưng những
chiến sĩ trẻ ấy luôn lạc quan
+ Họ tươi cười, sống
sôi nổi trẻ trung với nụ cười luôn nở trên môi : nhìn nhau mặt lấm cười ha
ha
• Những chiến sĩ lái xe dũng cảm tràn đầy ý
chí chiến đấu vì miền Nam
- Mỗi ý trên triển
khai thành 4 hoặc 5 câu
- Tạo câu theo yêu cầu về ngữ pháp :
+ Câu chứa lời dẫn
trực tiếp : họ luôn vượt qua mọi hiểm nguy với ý nghĩ "Chỉ cần trong
xe...”
+ Câu bị động : Những chiếc xe đã bị
bom đạn làm cho biến dạng nhưng vẫn kiên cường băng ra chiến trường.
- Kết nối các câu thành đoạn và tiến hành sửa chữa dể hoàn chỉnh đoạn văn.
Phần II (3đ): Cho đoạn văn
“Anh
không dám nhìn vào mặt con. Trong khi lại nghiêng mặt ra ngoài cửa sổ, anh ngạc
nhiên thấy những cánh hoa bằng lăng càng thẫm màu hơn- một màu tím thẫm như
bóng tối ” .
1.
Đoạn văn trên thuộc tác phẩm :
- Đoạn
văn trên trích từ Bến quê của Nguyễn Minh Châu
- Nói
về nhân vật Nhĩ trong những ngày cuối đời bị nằm liệt trên giường.
2.
Phần văn bản in nghiêng là:
- Thành phần biệt lập trong câu (thành phần phụ
chú làm rõ nghĩa cho cụm từ “ càng thẫm
màu hơn”).
- Nhân vật cảm thấy màu hoa “tím thẫm như bóng
tối ”
+ “ ...những cánh hoa bằng lăng càng
thẫm màu hơn- một màu tím thẫm như bóng tối ” là một chi tiết mang ý
nghĩa biểu tượng sâu xa.
+ Vì
Nhĩ đang trải qua những ngày cuối cùng của đời mình và anh ta cảm nhận rất rõ
điều đó nên mới cảm thấy màu hoa “tím thẫm như bóng tối ”
3. Trình bày ngắn gọn về nghệ thuật xây dựng tình
huống truyện trong tác phẩm này.
a. Sáng tạo độc đáo của tác giả của
Nguyễn Minh Châu ở Bến quê :
*
Nguyễn Minh Châu đã sáng tạo được tình huống truyện chất đầy nghịch lý để chiêm
nghiệm một triết lý về đời người :
Nhĩ, nhân vật chính của truyện lâm vào một
hoàn cảnh đặc biệt : thuở còn đi làm, Nhĩ có điều kiện đi khắp đó đây trên thế
giới, nhưng cuối đời anh lâm vào căn bệnh hiểm nghèo nên bị buộc chặt vào
giường bệnh. Hiện tại Nhĩ muốn nhích đến bên cửa sổ khó như phải đi hết một
vòng trái đất và phải nhờ vào sự trợ giúp của người khác.
- Các
tác giả khác khi đặt nhân vật vào tình huống đặc biệt này thường đểnói về khát
vọng sống, sức sống mạnh mẽ của con người hoặc về lòng nhân ái, sự hy sinh cao
thượng
- Tình
huống truyện của Bến quê không mới nhưng ý nghĩ từ tình huống đó lại sâu
sắc và mới mẻ : đặt nhân vật vào tình huống nghịch lý là để chiêm nghiệm một
triết lý về đời người.
* Tác
giả Nguyễn Minh Châu còn sáng tạo những hình ảnh thực mà giàu ý nghĩa biểu
tượng gợi lên khung cảnh gần gũi cụ thể vừa chứa đựng những ý nghĩa hàm ẩn để
tư tưởng của chủ đề của tác phẩm thêm sâu sắc:
Hình ảnh bãi bồi, bến sông và khung cảnh
thiên nhiên buổi sáng đầu thu với những bông hoa bằng lăng cuối mùa; tiếng đất
lở ở bờ sông; đứa con trai sa vào đám cờ thế ven đường.
b. Cuối đời Nhĩ đã nhận ra nhiều
điều về ý nghĩa của cuộc đời :
- Nhĩ
cảm nhận được vẻ đẹp ở người vợ của mình. Chính trong những ngày cuối đời, Nhĩ
mới thực sự thấu hiểu, biết ơn sâu sắc vợ
- Cảm nhận được vẻ đẹp bình dị , rất
đỗi thân thiết của quê hương
- Nhĩ
cảm nhận được khao khát của lòng mình: được đặt chân lên bãi bồi bên kia bến
sông.
c. Ý nghĩa biểu tượng của hình
ảnh bãi bồi bên kia sông
Hình ảnh bãi bồi, bến sông và khung cảnh thiên nhiên là
những hình ảnh thực mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc
+ Những chùm hoa
bằng lăng cuối mùa thưa thớt nhưng lại đậm sắc hơn
+ Con sông Hồng màu
đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra
+ Vòm trời như cao
hơn với “những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên”
- Cảnh sắc bình dị
mà nên thơ ấy đã gới ra trước mắt chúng ta vẻ đẹp của thân thuộc của một vùng
đất cụ thể ven sông Hồng.
- Từ vẻ đẹp của
khung cảnh cụ thể, nhà văn muốn nói đến vẻ đẹp của quê hương xứ sở luôn ở bên
ta, quanh ta nhưng ta không trân trọngkhông ngăm nhìn, không yêu thương thì
không bao giờ phát hiện ra vẻ đẹp của nó.
- Để vẻ đẹp của bãi
bồi bên kia sông hiện ra trong cái nhìn của Nhĩ khi anh ta không thể di chuyển
được nữa, nhà văn muốn nhắc nhở mọi mọi người, ai lãng quên quê hương, kẻ đó sẽ
không có cơ hội để thực hiện những khát khao bình dị mà rất đỗi mãnh liệt của
đời mình.