1. Những nhân tố tác động đến con đường thơ của Tố
Hữu :
- Quê hương: sinh
ra và lớn lên ở xứ Huế, một vùng đất nổi tiếng đẹp, thơ mộng , trầm mặc với
sông Hương, núi Ngự, đền đài lăng tẫm cổ kính,… và giàu truyền thống văn hóa,
văn học bao gồm cả văn hóa cung đình và văn hóa dân gian mà nổi tiếng nhất là
những điệu ca, điệu hò như nam ai nam bình . mái nhì, mái đẩy…
- Gia đình: Ông
thân sinh ra nhà thơ là một nhà nho không đỗ đạt nhưng rất thích thơ phú và ham
sưu tầm văn học dân gian. Mẹ nhà thơ cũng là người biết và thuộc nhiều ca dao,
tục ngữ. Từ nhỏ Tố Hữu đã sống trong thế giới dân gian cùng cha mẹ. Phong cách
nghệ và giọng điệu thơ sau này chịu ảnh hưởng của thơ ca dân gian xứ Huế.
- Bản thân Tố Hữu:
là người sớm giác ngộ lí tưởng cách mạng, tham gia cách mạng từ năm 18 tuổi, bị
bắt và bị tù đày từ năm 1939- 1942, sau đó vượt ngục trốn thoát và tiếp tục
hoạt động cho đến Cách mạng tháng Tám, làm chủ tịch ủy ban khởi nghĩa ở Huế.
Sau cách mạng ông giữ nhiều trọng trách ở nhiều cương vị khác nhau, nhưng vẫn
tiếp tục làm thơ.
2. Con đường thơ của Tố Hữu :
Thơ Tố Hữu gắn bó chặt
chẽ với cuộc đấu tranh cách mạng Việt Nam từ những năm 1940 cho đến sau này.
a. Tập thơ Từ ấy(1946) gồm 71 bài sáng tác
trong 10 năm (1936 – 1946). Tác phẩm được chia làm ba phần:
- Máu lửa (27 bài) được
viết trong thời kì đấu tranh của Mặt trận dân chủ Đông Dương, chống phát xít,
phong kiến, đòi cơm áo, hòa bình…
- Xiềng xích (30 bài)
được viết trong nhà giam thể hiện nỗi buồn đau và ý chí, khí phách của người
chiến sĩ cách mạng.
- Giải phóng (14 bài)
viết từ lúc vượt ngục đến 1 năm sau ngày độc lập nhằm ngợi ca lí tưởng, quyết
tâm đuổi giặc cứu nước và thể hiện niềm vui chiến thắng.
Những bài thơ tiêu
biểu:Mồ côi, Hai đứa bé, Từ ấy,…
b. Tập thơ Việt Bắc
(1954)
- Gồm 24 bài sáng tác
trong thời kì kháng chiến chống Pháp.
- Việt Bắc là bức tranh tâm
tình của con người VN trong kháng chiến với những cung bậc cảm xúc tiêu biểu:
tình yêu quê hương đất nước, tình đồng chí đồng đội, tình quân dân, lòng thủy
chung cách mạng. Đồng thời thể hiện quyết tâm bảo vệ sự toàn vẹn của đất nước.
-
Những bài thơ tiêu biểu: Phá đường, Việt Bắc, Bà mẹ Việt Bắc, Bầm ơi, Ta đi
tới,…
c. Gió lộng (1961):
+ Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền
Bắc.
+ Phong trào đấu tranh chống Mĩ - Ngụy ở miền
Nam.
- Tác phẩm thể hiện niềm
vui chiến thắng, cuộc sống mới với những quan hệ xã hội tốt đẹp. Còn là lòng
tri ân nghĩa tình đối với Đảng, Bác Hồ
và nhân dân.
- Những bài thơ tiêu
biểu: Trên miền Bắc mùa xuân, Thù muôn đời muôn kiếp không tan, Mẹ Tơm, bài ca
mùa xuân 1961,…
d. Ra trận (1971), Máu và
Hoa (1977)
Phản ánh cuộc đấu tranh
của dân tộc kêu gọi cổ vũ tinh thần chiến đấu của dân tộc . Ca ngợi Bác Hồ,
tổng kết lịch sử đấu tranh.
3. Phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu
- Tố Hữu là nhà thơ trữ
tình chính trị thể hiện nồng nhiệt tự hào lý tưởng cách mạng, đời sống cách
mạng của nhân dân ta.
- Thơ Tố Hữu chủ yếu mang
khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, màu sắc lịch sử được diễn tả bằng
bút pháp lãng mạn, hình tưởng thơ kì vĩ, tráng lệ.
- Nét đặc sắc trong thơ
Tố Hữu là có giọng điệu riêng. Thơ liền mạch, nhất khí tự nhiên, giọng
tâm tình, ngọt ngào tha thiết.
- Nghệ thuật thơ Tố Hữu đậm đà tính dân tộc. Phối hợp tài tình ca dao,
dân ca các thể thơ dân tộc và “thơ mới”. Vận dụng biến hoá cách nói, cách cảm,
cách so sánh ví von rất gần gũi với tâm hồn người. Phong phú vần điệu, câu thơ
mượt mà, dễ thuộc dễ ngâm.