Hình tượng con Sông Đà trong tùy bút Người lái đò Sông Đà của nhà văn Nguyễn Tuân
20/11/2013 Unknown
Thể loại: Nghị luận
văn học (Nghị luận nội dung tác phẩm)
Phạm vi: Ngữ
văn 12
Áp dụng: Ôn thi
TNTHPT-CĐ ĐH-HSG.
Khái quát chung một số vấn đề liên quan
A. Tác giả: Nguyễn Tuân (1910-1987). Người lái đò sông Đà rút từ tập tùy bút Sông
Đà (1960) – kết quả của chuyến đi thực tế Tây Bắc của Nguyễn Tuân.
B. Nội dung
1. Sông Đà trên trang
văn của Nguyễn Tuân hiện lên như một “nhân vật” có hai tính cách trái ngược:
+ Hung bạo, dữ dằn: cảnh đá “dựng vách thành”, những đoạn đá “chẹt” lòng sông như cái yết
hầu; cảnh “nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió cuồn cuộn luồng gió gùn ghè”;
những hút nước sẵn sàng nhần chìm và đập tan chiếc thuyền nào lọt vào; những
thạch trận, phòng tuyến sẵn sàng “ăn chết” con thuyền và người lái đò;….
+ Trữ tình, thơ mộng: dòng chảy uốn lượn của con sông như mái tóc người thiếu nữ Tây Bắc
diễm kiều; nước sông Đà biến đổi theo mùa “mùa xuân xanh ngọc bích, mùa thu lừ
lừ chín đỏ”, mỗi mùa có một vẻ đẹp riêng; cảnh vật hai bên bờ sông Đà vừa hoang
sơ nhuốm màu cổ tích vừa trù phú, tràn trề nhựa sống;….
=>Qua hình tượng sông Đà, Nguyễn Tuân thể hiện tình yêu mến tha thiết
đối với thiên nhiên đất nước. Với ông, thiên nhiên cũng là một tác phẩm nghệ
thuật vô song của tạo hóa. Cảm nhận và miêu tả sông Đà, Nguyễn Tuân đã chứng tỏ
sự tài hoa, uyên bác và lịch lãm. Hình
tượng sông Đà là phông nền cho sự xuất hiện và tôn vinh vẻ đẹp của người lao
động trong chế độ mới.
2. Hình ảnh người lái
đò:
+ Là vị chỉ huy “cái thuyền sáu bơi chèo” trong cuộc chiến đấu không cân
sức với thiên nhiên dữ dội, hiểm độc (sóng, nước, đá, gió,…)
- sóng nước hò reo quyết vật ngửa mình thuyền; thạch trận với lớp trùng
vi, những hòn đá ngỗ ngược, nham hiểm,
dữ dội với sức mạnh loài thủy quái.
- Con người: nhỏ bé, vũ khí trong tay chỉ là chiếc cán chèo
+ Bằng trí dũng tuyệt vời và phong thái ung dung, tài hoa, người lái đò
“nắm lấy bờm sóng” vượt qua trận “thủy chiến” ác liệt (đá nổi, đá chìm, ba
phòng tuyến trùng vi vây bủa,…) thuần phục dòng sông.
- Vượt qua lớp lớp đá nổi, đá chìm, những hút nước nguy hiểm chết
người,…
- Cưỡi lên thác ghềnh, vượt trùng vi thạch trận; đè sấn sóng gió, nắm
chặt bờm sóng mà thuần phục sự hung hãn
-Ông nhìn thử thách bằng cái nhìn giản dị mà lãng mạn; bình tĩnh và hùng
dũng ngay cả lúc đã bị thương.
+ Nguyên nhân chiến thắng của ông lái đò: sự ngoan cường, dũng cảm và
nhất là kinh nghiệm sông nước.
*Hình ảnh ông lái đò cho thấy Nguyễn Tuân đã tìm được
nhân vật mới: những con người đáng trân trọng, ngợi ca, không thuộc tầng lớp
đài các “vang bóng một thời” mà là những người lao động bình thường – chất
“vàng mười của Tây Bắc”. Qua đây, nhà văn muốn phát biểu quan niệm: người anh
hùng không chỉ có trong chiến đấu mà còn có trong cuộc sống lao động thường
ngày.
C. Nghệ thuật
-Những ví von, so sánh, liên tưởng, tưởng tượng độc đáo, bất ngờ và thú
vị.
-Từ ngữ phong phú, sống động, giàu hình ảnh và có sức gợi cảm cao.
=Câu văn đa dạng, nhiều tầng, giàu nhịp điệu, lúc thì hối hả, gân guốc,
khi thì chậm rãi, trữ tình,…
D. Ý nghĩa văn bản
Giới thiệu, khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên và con người lao
động ở miền Tây Bắc của Tổ quốc; thể hiện tình yêu mến, sự gắn bó thiết tha của
Nguyễn Tuân đối với đất nước và con người Việt Nam.
Soạn tin HSG 100 gửi 8685 để lấy mã đọc tiếp bài
viết này